Η μεγάλη οικογένεια Οικονόμου της Έδεσσας (μέρος 6ο)

Η Σφαγή των Προξένων και η αναπάντεχη εμπλοκή της Χρυσάνθης Οικονόμου – Χατζηλαζάρου.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1870 ένα ιστορικό γεγονός θα συνταράξει την κοινωνία της Θεσσαλονίκης με τεκτονικά κύματα που θα ταρακουνήσουν την Οθωμανική αυτοκρατορία. Πρόκειται για τη σφαγή των Προξένων της Γερμανίας, Ερρίκου Άμποτ (Henry Abbbott, (23/6/1842 – 6/5/1876)) και της Γαλλίας, Ιουλίου Μουλέν (Jules Moulin) το 1876. Η Χρυσάνθη Οικονόμου – Χ”Λαζάρου θα παίξει έναν αναπάντεχο αλλά καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας αυτής. Στο σημείο αυτό είναι ίσως η ευκαιρία να πούμε δυο λόγια για την μεγάλη οικογένεια των Άμποτ της Θεσσαλονίκης.

Συνοπτική ιστορία των Άμποτ της Θεσσαλονίκης (από Abbotts of Salonica)

Γενάρχης των Άμποτ θεωρείται ο Άγγλος αγρότης και κτηματομεσίτης Τόμας Άμποτ του 16ου αιώνα. Η παρουσία τους όμως στη Θεσσαλονίκη αρχίζει με τον Βαρθολομαίο Άμποτ (Bartholomew Edward Abbott, 1739 – 1817), ο οποίος μετακόμισε από τη Κωνσταντινούπολη το 1776. Στη Θεσσαλονίκη έφτασε έχοντας στο πλάι του τη Σάρα Ραζή – Σασώ, χήρα του εγκατεστημένου στην Άγκυρα Γάλλου έμπορα Γκαμπριέλ Σασώ (Gabriel Chasseaud). Μαζί απόκτησαν τρία παιδιά, τον Τζώρτζη (George Frederick Abbott), την Κανέλλα (Marie Camille Abbott) και την Ανέτα (Annette Abbott).

Ο Τζώρτζης έκανε τρεις γάμους. Πρώτα παντρεύτηκε την Δόμνα Καυταντζόγλου, τη μικρή κόρη του πλουσιότερου τότε Έλληνα της Θεσσαλονίκης, του καπνέμπορα Ιωάννη Γούτα Καυταντζόγλου, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: την Σαρούλα (Caroline Sara Abbott) η οποία θα παντρευτεί τον γιατρό της γαλλικής παροικίας στη Θεσσαλονίκη Φελίξ Λαφόν (Felix Lafont), τον Τζέκη (John Nelson Abbott) ο οποίος θα παντρευτεί την Αγγλίδα Λύδια Άσερ, και τον Μπάμπη (Robert Abbott), ο οποίος θα παντρευτεί την σαλονικιά Κατερίνα Ηρακλείδου (1806 – 1903). 

Ο Μπάμπης και η Κατερίνα θα αποκτήσουν με τη σειρά τους τον Αλφρέδο (Alfred Abbott, 1836-1921) ο οποίος παντρεύτηκε την Φρόσω Σοβατζόγλου, τον σφαγιασθέντα πρόξενο της Γερμανίας Ερρίκο (Henry Abbbott, 1842-1876), ο οποίος παντρεύτηκε το 1867 την Άννα Καραθεοδωρή, ετεροθαλή αδελφή του πρέσβη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στις Βρυξέλλες Στέφανου Καραθεοδωρή και πατέρα του μεγάλου μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, την Μαίρη (Mary Abbott) η οποία παντρεύτηκε τον αφιχθέντα από το Σεράγεβο Γάλλο πρόξενο Ζυλ (Ιούλιο) Μουλέν (Pierre – Jules Moulin) και τον Εδμόνδο (Edmund Abbott, 1852 – 1884). Με άλλα λόγια ο Γάλλος πρόξενος ήταν γαμπρός του Γερμανού προξένου Ερρίκου Άμποτ, Μια Άμποτ ήταν επίσης γκουβερνάντα του γιου του Περικλή Χατζηλαζάρου. Η πλήρης ιστορία των Άμποτ της Θεσσαλονίκης εδώ.

Μέρος του οικογενειακού δέντρου των Άμποτ. Σε πράσινο φόντο οι δυο σφαγιασθέντες πρόξενοι.

Η ιστορία της σφαγής

Η τραγική ιστορία της σφαγής, όπως την αφηγείται γλαφυρότατα ο Απόστολος Βακαλόπουλος, έχει εν συντομία ως εξής. Μια δεκατετράχρονη, ορφανή από πατέρα, χριστιανή σλαβόφωνη από το χωριό Βογδάνιτσα της Γευγελής, αποφάσισε να αλλαξοπιστήσει ασπαζόμενη τον μωαμεθανισμό. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πήρε αυτή την απόφαση δεν είναι πλήρως διευκρινισμένες αλλά φαίνεται ότι είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τη φτώχεια και να γίνει μέρος του χαρεμιού ενός πάμπλουτου Τούρκου (του παρέδρου του μεγάλου συμβουλίου του βιλαετιού Εμίν εφέντη κατά τον Περικλή Χατζηλαζάρου) παρά την αντίθετη γνώμη της μητέρας της. Η Στεφάνα, όπως ήταν το όνομα της (Στεφανία), εξαφανίστηκε από το σπίτι της για λίγες μέρες και με την συνοδεία μιας μωαμεθανής πήρε το τρένο από το Καρασούλι (Πολύκαστρο) για την Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 5 Μαΐου 1876 (νέο ημερολόγιο). Είχε αποφασίσει να κάνει την επίσημη ομολογία της νέας πίστης στις τοπικές αρχές της Θεσσαλονίκης. Στο ίδιο τρένο είχε επιβιβαστεί τυχαία από τον προηγούμενο σταθμό της Γευγελής και η (πατριαρχική) μητέρα της. Πήγαινε να παρακαλέσει τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης να επέμβει για να αποτρέψει τον εξισλαμισμό της κόρης της. Η μητέρα συνάντησε στο τρένο την κόρη και προσπάθησε, μάταια όπως φαίνεται, να τη μεταπείσει. Φτάνοντας στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης, Παρασκευή αργά το απόγευμα – μέρα αργίας για όλους τους πιστούς καθότι συνέπεσε με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου για τους ορθόδοξους και την έναρξη της σαββατιάτικης αργίας για τους Εβραίους – η μητέρα της κοπέλας άρχισε να εκλιπαρεί με δυνατή φωνή τους παρευρισκόμενους χριστιανούς στα γύρω καφενεία να σώσουν την ορθόδοξη κόρη της από τον εξισλαμισμό. Αρκετοί έτρεξαν να βοηθήσουν σκίζοντας από το πρόσωπο του κοριτσιού το φερετζέ και κατορθώνοντας να την αποσπάσουν από τα χέρια των ζαπτιέδων (Οθωμανών χωροφυλάκων) που είχαν εν τω μεταξύ παρέμβει. Εκεί κοντά βρισκόταν και η άμαξα του προξένου Περικλή Χ”Λαζάρου. Ο δεκαοχτάχρονος εορτάζων Γεώργιος Άμποτ που έτυχε να βρίσκεται στο σταθμό, συγγενής της γκουβερνάντας του μικρού Κλέωνα και ανιψιός του Γερμανού προξένου, έβαλε με την βοήθεια περαστικών τη κοπέλα μέσα στην άμαξα και την οδήγησε στο αμερικανικό προξενείο που ήταν συγχρόνως και η κατοικία του Περικλή Χ”Λαζάρου.

Η παλιά οικία Χατζηλαζάρου κοντά στην Εγνατία οδό η οποία ήταν συγχρόνως και το προξενείο των ΗΠΑ. Εκεί οδηγήθηκε η κοπέλα από την Βογδάνιτσα.

Η παλιά οικία Χατζηλαζάρου σε φωτογραφία του 1889 των Schulz Robert Weir και Barnsley Sidney. Λήψη φωτογραφίας από τον μιναρέ της Αγίας Σοφίας.

Όλη η οικογένεια του προξένου όμως έλειπε γιατί είχαν βγει για περίπατο. Πρώτη επέστρεψε σπίτι η μητέρα του Περικλή, Χρυσάνθη, και λίγο αργότερα ο μεγαλύτερος αδελφός του Νικόλαος. Μετά από προτροπή του Νικολάου και τα παρακάλια της μητέρας του κοριτσιού, η οποία στο μεταξύ είχε καταφθάσει στο προξενείο, η Χρυσάνθη δέχτηκε να διανυκτερεύσουν εκεί η κοπέλα με την μητέρα της με την προϋπόθεση ότι θα έφευγαν την επομένη το πρωί. Ήταν η πρώτη μοιραία απόφαση της Χρυσάνθης. Το ίδιο βράδυ διαδόθηκε ότι η Στεφάνα είχε απαχθεί από τον Χατζηλαζάρου και ήταν αιχμάλωτη στο αμερικανικό προξενείο δημιουργώντας αναβρασμό στον μουσουλμανικό πληθυσμό και υποψίες ότι η όλη υπόθεση ήταν οργανωμένη από τον πρόξενο. Το ένα χτύπημα μετά το άλλο ερχόταν για τους μουσουλμάνους μετά τη δραματική αύξηση της φορολογίας λόγω της χρεοκοπίας του 1875 και τις ταπεινωτικές γι’ αυτούς υποχωρήσεις της κυβέρνησης στις διαδοχικές εξεγέρσεις των χριστιανών της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης. Ο μουφτής και ο γραμματέας του μουλά, από τους πλέον φανατικούς, κάλεσαν τους πιστούς να συγκεντρωθούν την επομένη, Σάββατο, μπροστά στο κονάκι για να απαιτήσουν την επέμβαση του βαλή και να πάρουν πίσω, ακόμη και με τη βία, την απαχθείσα νέα. Πράγματι την επομένη το πλήθος απαίτησε από τον βαλή Ριφαάτ πασά να ελευθερώσει την κοπέλα.

Το παλιό κονάκι μπροστά στο οποίο μαζεύτηκαν φανατικοί μουσουλμάνοι απαιτώντας την απελευθέρωση της Στεφάνας. Στη θέση του αργότερα χτίστηκε η νέα οικοδομή, το σημερινό Διοικητήριο. Δίπλα στο κονάκι βρισκόταν το Σαατλί τζαμί.

Ο βαλής έστειλε ανθρώπους στο αμερικανικό προξενείο να την αναζητήσουν αλλά η Χρυσάνθη που ήταν μόνη πια στο σπίτι είπε ότι η Στεφάνα είχε εγκαταλείψει το προξενείο νωρίτερα και δεν γνώριζε που βρισκόταν. Ήταν η δεύτερη μοιραία στάση της Χρυσάνθης. Το ίδιο απάντησε και ο γιος της Νικόλαος τον οποίο φώναξαν να προσέλθει από το γραφείο του. Με το άκουσμα των μαντάτων ότι οι χριστιανοί έκρυβαν τη νέα που ήθελε να ασπασθεί το κοράνι τα πνεύματα οξύνθηκαν και ντελάληδες ξεχύθηκαν στους δρόμους καλώντας όσους αγαπούν τον Μωάμεθ να κλείσουν τα μαγαζιά, να πάρουν τα όπλα και να προσέλθουν στο Σαατλί τζαμί, δίπλα στο παλιό κονάκι. Οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης άδειασαν από τον φόβο του φανατισμένου και οπλισμένου όχλου. Οι πρόξενοι των ευρωπαϊκών χωρών ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι για τους υπηκόους τους και αναρωτιόνταν τι μέτρα θα έπρεπε να πάρουν. Σε ένα τέτοιο τεταμένο κλίμα οι πρόξενοι της Γερμανίας και της Γαλλίας, Άμποτ και Μουλέν, πήραν την παράτολμη απόφαση να πάνε χωρίς ένοπλη συνοδεία στο κονάκι και να ζητήσουν την επέμβαση του βαλή για να αποτραπεί σφαγή των χριστιανών. Όταν πλησίασαν στο κονάκι οι επικεφαλής του πλήθους τους ανακοίνωσαν ότι ο βαλής με τους συμβούλους του ήταν παραδίπλα σε μια αίθουσα στο Σαατλί τζαμί όπου και τους οδήγησαν.

Απεικόνιση της σκηνής της σφαγής όπως την δημοσίευσε το γαλλικό περιοδικό L’ Illustration (10 Ιουνίου 1876). Αριστερά το οίκημα του τεμένους Σαατλί στο μπαλκόνι του οποίου δολοφονήθηκαν οι δυο πρόξενοι.

…και εδώ επιχρωματισμένη

Η μανία του όχλου στον αυλόγυρο του τζαμιού τρόμαξε τον Ερρίκο Άμποτ και έστειλε επειγόντως σημείωμα στον αδελφό του Αλφρέδο να ψάξει και να φέρει αμέσως τη κοπέλα στο τζαμί. Ο τελευταίος έτρεξε στο αμερικανικό προξενείο όπου η Χρυσάνθη συναισθανόμενη πια το μέγεθος του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί, την ευθύνη της ίδιας και της οικογένειας της, εκμυστηρεύεται ότι η κοπέλα μεταφέρθηκε στο γειτονικό σπίτι του Ιωάννη Αυγερινού, μεγάλου Έλληνα έμπορα αυστριακής υπηκοότητας. Πράγματι νωρίς το πρωί μια υπηρέτρια και ένας άλλος κύριος, όπως κατέθεσε αργότερα η Στεφάνα, την οδήγησαν από τη πλαϊνή πόρτα του προξενείου στο σπίτι του Αυγερινού και την έκρυψαν στον επάνω όροφο. Ο Αλφρέδος Άμποτ βγαίνοντας από το αμερικανικό προξενείο πέφτει επάνω στον Γερμανό και στον Άγγλο κλητήρα των αντίστοιχων προξενείων οι οποίοι με μερικούς ζαπτιέδες έψαχναν και αυτοί να βρουν την κοπέλα. Πράγματι βρίσκουν τη Στεφάνα στο σπίτι του Αυγερινού και την στέλνουν με τους ζαπτιέδες στο τζαμί. Ήταν όμως πολύ αργά. Ο αφηνιασμένος όχλος είχε ήδη πέσει επάνω στους αθώους προξένους σκοτώνοντας τους με κτηνώδη τρόπο χωρίς η αστυνομία να θέλει ή να μπορεί να κάνει κάτι. Αφού πέταξαν τα κατακρεουργημένα πτώματα στην αυλή του τζαμιού ξεκίνησαν για το αμερικανικό προξενείο να απελευθερώσουν την Στεφάνα. Στο δρόμο όμως συνάντησαν την νέα με τους χωροφύλακες και έτσι σώθηκε η οικογένεια του Περικλή Χατζηλαζάρου.

Χαρακτικό των Μουλέν (αριστερά) και Άμποτ (δεξιά) σύμφωνα με το γαλλικό εβδομαδιαίο περιοδικό L’ Illustration της 27ης Μαΐου 1876. Σχέδια βασισμένα σε φωτογραφίες των αδελφών Αμπντουλά.

Παρόμοια απεικόνιση των Illustrated London News  της 17ης Ιουνίου 1876: αριστερά ο Ερρίκος Άμποτ και δεξιά ο Ζυλ Μουλέν. Και αυτά όπως αναφέρεται είναι σχέδια βασισμένα σε φωτογραφίες των αδελφών Αμπντουλά.

Ο αντίκτυπος της δολοφονίας ήταν τεράστιος και η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων άμεση με αποστολή πολεμικών πλοίων στον Θερμαϊκό κόλπο για την προστασία των χριστιανών. Μαζί με τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά πλοία μπήκαν για πρώτη φορά στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και δυο ελληνικά πολεμικά πλοία. Η Οθωμανική κυβέρνηση αποδέχτηκε αμέσως τους όρους των ευρωπαϊκών κρατών για σύλληψη των υπαιτίων της σφαγής. Ειδικοί ανακριτές που έφτασαν από την Κωνσταντινούπολη προέβησαν σε πολλές συλλήψεις και σε καθαιρέσεις αξιωματούχων. Από τις δεκάδες των συλληφθέντων έξι (μάλλον τυχαίοι) καταδικάστηκαν σε θάνατο και απαγχονίστηκαν στις 16 Μαΐου στη παραλία μπροστά από τη σημερινή πλατεία Ελευθερίας.

Ελεύθερη απεικόνιση της εκτέλεσης των υποτιθέμενων δολοφόνων μπροστά από την πλατεία Ελευθερίας στη παραλία Θεσσαλονίκης

Η εκτέλεση των πιστών του Ισλάμ αύξησε όμως τον αναβρασμό στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Τα πνεύματα τους ήταν ήδη οξυμένα από την ανικανότητα της κυβέρνησης να καταστείλει την εξέγερση των χριστιανών που σιγόκαιγε από το καλοκαίρι του 1975 στην Ερζεγοβίνη και την Βοσνία. Τώρα όμως καταφτάνουν και τα νέα ενός γενικού ξεσηκωμού των Βουλγάρων ενώ κυκλοφορούσαν και φήμες για προετοιμασία των Σέρβων και Μαυροβουνίων να κάνουν το ίδιο. Τα προξενεία στη Θεσσαλονίκη φυλάσσονται νύχτα μέρα από τον στρατό για αποτροπή πράξεων αντεκδίκησης και η αγορά παραμένει κλειστή. Απ άκρου εις άκρον της αυτοκρατορίας ιμάμηδες και δερβίσηδες προσκαλούν τους πιστούς σε ιερό πόλεμο εναντίον των χριστιανών.

Η επιστράτευση εθελοντών στη Θεσσαλονίκη …

…και η έξοδος τους από τη Νέα Πύλη προς τον σιδηροδρομικό σταθμό και από εκεί στη Μιτρόβιτσα (L’ Illustration 12ης Αυγούστου 1876)

Οι απλοί μουσουλμάνοι έδειχναν ιδιαίτερα ερεθισμένοι από τις ταπεινώσεις της κυβέρνησης τους ενώ οι μαθητές των ιεροδιδασκαλείων διαδήλωναν την οργή τους στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Δυο βδομάδες μετά την εκτέλεση ο σουλτάνος Αμπτούλ Αζίζ ανατρέπεται και ανεβαίνει στο θρόνο ο Μουράτ Ε’. Δυο μήνες αργότερα θα ανατραπεί κι αυτός για να ανέλθει στην εξουσία ο σκληροτράχηλος Αμπντούλ Χαμίτ που θα βασιλέψει μέχρι το 1909.

Οι οικίες Μουλέν αριστερά και Άμποτ δεξιά όπως παρουσιάστηκαν στο γαλλικό περιοδικό L’ Illustration.

Αριστερά ο τάφος του Ερρίκου Άμποτ και του πρωτότοκου αδελφού του Εδμόνδου στο κοιμητήριο Ευαγγελιστρίας. Δεξιά ο τάφος του δευτερότοκου αδελφού Αλφρέδου, της συζύγου του Ευφροσύνης Σοβατζόγλου – Άμποτ, καθώς επίσης και των γονιών τους Ροβέρτου (Μπάμπη) και Αικατερίνης Ηρακλείδου – Άμποτ. 

Ο Γάλλος πρόξενος ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο του Μονπαρνάς στο Παρίσι.

Η θέση του Περικλή Χατζηλαζάρου ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Σε πλήρη σύμπλευση με τις εναντίον του φήμες που κυκλοφορούσαν στη πόλη, ο Ρασίδ πασάς, υπουργός εξωτερικών του σουλτάνου, σε επιστολή που έστειλε στον πρεσβευτή του στο Λονδίνο αμέσως μετά το γεγονότα επέρριπτε την ευθύνη της δημιουργίας της όλης ιστορίας στον πρόξενο της Αμερικής. Η διερεύνηση όμως των γεγονότων δεν επιβεβαιώνει αυτή την εκδοχή. Ο Περικλής απλά δεν βρισκόταν τις μέρες εκείνες στη πόλη. Από τις υπηρεσιακές εκθέσεις των προξένων και από τα δημοσιεύματα του δυτικού τύπου της εποχής μαθαίνουμε ότι ο Αμερικανός πρόξενος βρισκόταν στην Έδεσσα και μάλλον δεν είχε ιδέα για αυτά που συνέβησαν στην οικία – προξενείο του. Ο Περικλής, με τον Έλληνα πρόξενο στη Θεσσαλονίκη Κωνσταντίνο Βατικιώτη και τον πρόεδρο του Συλλόγου Διάδοσης των Ελληνικών Γραμμάτων Νικόλαο Μαυροκορδάτο, μετέπειτα υπουργό παιδείας του Χαρ. Τρικούπη, είχαν ταξιδέψει για λίγες μέρες στην Έδεσσα. Σκοπός του ταξιδιού ήταν τα εκπαιδευτικά θέματα της πόλης.

Αποσπάσματα από τις εκθέσεις του Αυστριακού και του Ιταλού προξένου όπου αναφέρεται ότι ο Περικλής Χατζηλαζάρου με τον Έλληνα πρόξενο Βατικιώτη και τον Μαυροκορδάτο βρίσκονταν τις μέρες εκείνες στην Έδεσσα (τότε Βοδενά)

Η ανέγερση του Παρθεναγωγείου στην Έδεσσα προφανώς ήταν το μέγα θέμα στη πόλη και όπως μας πληροφόρησε ο Ευστ. Στουγιαννάκης η οικονομική ενίσχυση των αδελφών Οικονόμου από τη Τεργέστη στα σχολεία της Έδεσσας διαβιβαζόταν μέσω του Περικλή Χατζηλαζάρου που ήταν ανιψιός τους. Παράλληλα η διανομή ελληνικών βιβλίων στα σχολεία γινόταν από τον Σύλλογο Διάδοσης Ελληνικών Γραμμάτων που είχε την έδρα του στην Αθήνα. Σίγουρα ο πρόξενος της Αμερικής θα έκαμνε συχνές επισκέψεις στον τόπο καταγωγής του για εκπαιδευτικά και άλλα θέματα. Ίσως μάλιστα να φιλοξενούνταν στο σπίτι του παππού του στο Βαρόσι. Ο Περικλής είχε προγραμματίσει την επάνοδο του στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 5 Μαΐου. Για τον λόγο αυτό άλλωστε η άμαξα του τον περίμενε στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης. Αποφάσισε όμως να παραμείνει για μια ακόμη μέρα στην Έδεσσα λόγω μικρής ασθένειας πράγμα το οποίο δεν γνώριζε ο αμαξάς του. Από την Θεσσαλονίκη μέχρι το χωριό Γέφυρα (Τοψίν) πήγαινε σιδηροδρομικώς και από την Γέφυρα στην Έδεσσα οδικώς (με άμαξα). Η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Έδεσσας – Μοναστηρίου εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο το 1894.

Η Χρυσάνθη Οικονόμου – Χατζηλαζάρου και ο γιος της πρόξενος της Αμερικής την εποχή περίπου που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα

Όλα αυτά μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εμπλοκή της Χρυσάνθης Οικονόμου – Χατζηλαζάρου ήταν η πλέον κρίσιμη στην όλη εξέλιξη της ιστορίας. Δυναμικό στέλεχος της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Γυναικών Θεσσαλονίκης και πρώτη πρόεδρος της, η Χρυσάνθη πιθανόν να πίστεψε ότι θα κατάφερνε να αλλάξει την απόφαση της κοπέλας με την απόκρυψη της ή να αναβάλει τον εξισλαμισμό της. Ίσως κάτι τέτοιο να μην ήταν σπάνιο εκείνη την εποχή των μεγάλων θρησκευτικών ανταγωνισμών. Το γεγονός βέβαια ότι η ίδια ήταν εγγονή ιερέα της Μητρόπολης τότε Βοδενών στην δικαιοδοσία της οποίας υπαγόταν και η Γευγελή με την Βογδάνιτσα ίσως να έπαιξε κάποιο ρόλο. Δεν μπορούσε να διανοηθεί όμως αυτό που θα ξεσπούσε. Ήταν δυνατόν η απαγωγή μιας κοπέλας που ήθελε να ασπαστεί το κοράνι να οδηγούσε στη δολοφονία δυο προξένων, στη δυναμική επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και τελικά στη πτώση του μεγάλου βεζίρη και του σουλτάνου της Οθωμανικής αυτοκρατορίας; Λογικά όχι! Ίσως όμως να ήταν η σταγόνα που έκανε να ξεχειλίσει το ποτήρι της συσσωρευμένης οργής και αγανάκτησης των μουσουλμάνων την ταραχώδη εκείνη περίοδο.

Επόμενο….