Η μεγάλη οικογένεια Οικονόμου της Έδεσσας (μέρος 13ο)

Οι απόγονοι του Δημητρίου Οικονόμου

– οι γιοι Έκτωρ, Αλέξανδρος, Αριστείδης και Ανδρέας

Ο Έκτορας παντρεύτηκε στις 21 Ιουνίου 1893 στο Παρίσι την Αικατερίνη (Κατίνα) Νεγρεπόντη (21/12/1869 – 24/5/1926). Η Κατίνα ήταν κόρη του Οδυσσέα Νεγρεπόντη και της Σοφίας Ζαρίφη από την Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας της είχε καταγωγή από την Χίο ενώ η μητέρα της ήταν κόρη του μεγάλου Γεωργίου Ζαρίφη και της Ελένης Ζαφειροπούλου, η ένωση των οποίων δημιούργησε την μεγαλύτερη χρηματοοικονομική εταιρεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τους Ρότσιλντ της Μέσης Ανατολής. Θα έχουμε την ευκαιρία να αναφερθούμε εκτενέστερα στην εταιρεία Ζαρίφη/Ζαφειροπούλου (Ζ/Ζ) όταν ασχοληθούμε με τα παιδιά του Ιωάννη Οικονόμου η πρωτότοκη κόρη του οποίου παντρεύτηκε τον Πολύβιο Ζαφειρόπουλο, γόνο της ίδιας οικογένειας. Η οικογένεια Νεγρεπόντη είχε τεράστια περιουσία στη Ρουμανία όπου ήταν εγκατεστημένη. Όπως φαίνεται, με τον γάμο αυτό ο Έκτορας πήρε την ρουμανική υπηκοότητα.

Πιο κάτω η αρχή του πιστοποιητικού γάμου από το δημαρχείο Παρισιού του Έκτορα Οικονόμου (….γεννηθέντος την 20η Μαρτίου 1864 και κατοίκου Τεργέστης (Αυστρία), ανεπάγγελτου….) και της Kατερίνας Νεγρεπόντη (….γεννηθείσης την 21η Δεκεμβρίου 1869 στην Κωνσταντινούπολη (Τουρκία), κατοίκου Παρισίων…..). Στο πιστοποιητικό γίνεται αναφορά και σε συμβόλαιο γάμου που συνετάγη στη Βραΐλα της Ρουμανίας.

…και το τέλος του πιστοποιητικού γάμου με τις υπογραφές των νυμφευθέντων και των μαρτύρων. Πρώτος υπογράφει ο Έκτορας Οικονόμου και αμέσως μετά η Κατίνα Νεγρεπόντη. Λίγο πιο κάτω διακρίνονται οι υπογραφές της μητέρας του γαμπρού (Mme Economo – Beturmé) και της νύφης (Negroponte née Zarifi). Ακολουθούν η υπογραφή του Ιωάννη Ανδρέου Οικονόμου, θείου του γαμπρού, και του πατέρα της νύφης (Ulysse Negroponte). Το πιστοποιητικό κλείνει με τις υπογραφές του Στέφανου Ζαφειρόπουλου (Etienne Zafiropulo), Περικλή Ζαρίφη και Αντώνη Βλαστού (Vlasto), θείων της νύφης,

Παρά την ημερομηνία γέννησης στο πιστοποιητικό γάμου (20/3/1964), το πιθανότερο είναι ο Έκτορας να έχει γεννηθεί τον Μάρτιο του 1859. Πράγματι την πρωτοχρονιά του 1964 φέρεται να έχει γεννηθεί η αδελφή του Κοραλία και τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους ο αδελφός του Αριστείδης!

O Έκτορας, όπως και τα άλλα αδέλφια, είχαν τεράστια έσοδα από τις επενδύσεις του πατέρα τους στη Τεργέστη. Ο Έκτορας όμως είχε και μια έντονη παρουσία στη Ρουμανία λόγω του γάμου του με την Κατίνα Νεγρεπόντη. Ήταν ένας από τους κύριους μετόχους – μαζί με τον πεθερό του και τον κουνιάδο του – του μεγάλου ζαχαρουργείου στο Μαρασέστι, ΒΔ από το Γαλάτσι.  Το ζαχαρουργείο κτίστηκε το 1897/98 και κόστισε 2,750,000 λέι – μια τεράστια επένδυση για την εποχή εκείνη. Λειτουργούσε με πρώτη ύλη τα ζαχαρότευτλα που παρήγαγε η οικογένεια Νεγρεπόντη στα κτήματα της. Ο Έκτορας φαίνεται ότι ήταν ένας δεινός διαχειριστής με μεγάλη συμβολή στην εμπορία του τελικού προϊόντος. Σημειωτέον ότι η οικογένεια Νεγρεπόντη είχε στην ίδια περιοχή ένα εργοστάσιο παραγωγής γυαλιού και μια χημική βιομηχανία. Είχαν κατασκευάσει επίσης μια σιδηροδρομικά γραμμή – και τον ωραίο τοπικό σταθμό – που συνέδεε τα εργοστάσια με την κύρια σιδηροδρομική γραμμή της χώρας. Εκεί είχαν κτίσει και ένα μικρό παλατάκι όπου φιλοξενούνταν ο Έκτορας με την σύζυγο του όταν βρισκόταν στη Ρουμανία, το Palatul Negropontes.

Το εργοστάσιο ζαχάρεως στο Μαρασέστι και πιο κάτω το παλατάκι Νεγρεπόντη στην ίδια πόλη (Palatul Negropontes).

Δεν ήταν όμως μόνο αυτές οι οικονομικές δραστηριότητες που είχε στη Ρουμανία.  Μια δημοσίευση γαλλικού χρηματιστηριακού περιοδικού (1906) αναφέρει με την ευκαιρία της ίδρυσης της Εμπορικής Τράπεζας της Ρουμανίας από την Banque de l’Union Parisienne και την Wiener Bankverein ότι “εξασφάλισαν την στήριξη τραπεζιτών και βιομηχάνων της Ρουμανίας, κατά κύριο λόγο του κ. Έκτορα Οικονόμου”. Η μνεία του ονόματος του σημαίνει ότι το κύρος του στους ευρωπαϊκούς οικονομικούς κύκλους ήταν πολύ υψηλό. Διαβάζουμε επίσης ότι το 1911 αγόρασε ένα οινοποιείο στη περιοχή Ιβέστι, επίσης ΒΔ από το Γαλάτσι, την περιοχή με τα παλιότερα και καλύτερα αμπέλια της Ρουμανίας. Το 1914 αποκτά και έναν αμπελώνα 2000 στρεμμάτων στην ίδια περιοχή. Η έκρηξη όμως του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και η είσοδος της Ρουμανίας σ’ αυτόν ανατρέπει τα σχέδια. Πουλά τα κτήματα στον στρατηγό Ερέμια Γρηγορέσκου, ήρωα της Ρουμανίας στη περίφημη μάχη του Μαρασέστι το 1917 και σύζυγο της Έλενας Νεγρεπόντη, μικρότερης αδελφής της γυναίκας του. Σήμερα, μετά την αποκατάσταση των παλιών ιδιοκτητών με την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος τα κτήματα αυτά ανήκουν στην Αριάνα Νεγρεπόντη, χήρα του γιου τους Νταν Γργορέσκου – Νεγρεπόντη.

Από το 1908 ο Έκτωρ με την οικογένεια του εγκαθίσταται στο αριστοκρατικό και πανάκριβο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού. Αγόρασε ένα εξαιρετικό παλατάκι (hôtel particulier) στην οδό Φαιζαντερί (rue de la Faisanderie 82). Μετά τον θάνατο του πεθερού του Οδυσσέα Νεγρεπόντη τον Μάρτιο του 1914 φαίνεται ότι μετακόμισαν στην περίφημη λεωφόρο Φός (Avenue Foch). Εκεί θα πεθάνει το 1924, δυο χρόνια πριν από την σύζυγο του (1926). Πιθανότατα εκεί να φιλοξενήθηκε και η αδελφή της Κατίνας, η Έλενα Νεγρεπόντη – Γριγκορέσκου με τον δίχρονο γιο της Νταν, μετά τον θάνατο του στρατηγού άνδρα της από την ισπανική γερίπη. Προφανώς οι κληρονόμοι πούλησαν τα ακίνητα μετά τον θάνατο των γονέων. Στη θέση του μεγάρου στη Faisanderie κτίστηκε μετέπειτα η τεράστια πολυκατοικία που βλέπουμε σήμερα.

82, Rue de la Faisanderie, Paris XVI. Στο μέρος αυτό υπήρχε το μέγαρο του Έκτορα Οικονόμου, στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού. Σήμερα υψώνεται μια τεράστια πολυκατοικία. 

Διασταύρωση avenue Foch και avenue de Malakoff. Το ακριβότερο σημείο στο Παρίσι όπου έμειναν ο Έκτορας και η Κατίνα Οικονόμου, το γένος Νεγρεπόντη, τα τελευταία χρόνια της ζωής τους. Στη μια άκρη της avenue Foch έμενε τότε ο Αριστείδης Οικονόμου· στην άλλη εγκαταστάθηκε αρχές του 1960 ο Αριστοτέλης Ωνάσης.

Ο οικογενειακός τάφος του Έκτορα Οικονόμου – Νεγρεπόντη στο παλιό κοιμητήριο  Boulogne-sur-Seine, Val de Seine.

Στο ίδιο κοιμητήριο βρίσκεται και ο οικογενειακός τάφος του Οδυσσέα Νεγρεπόντη, πεθερού του Έκτορα.

Οι κοσμικές στήλες των γαλλικών εφημερίδων των αρχών του περασμένου αιώνα κάνουν συχνά αναφορά στο ζεύγος Έκτορα Οικονόμου και ειδικότερα σε αγορές έργων τέχνης με τις οποίες πλούτιζαν τη μεγάλη συλλογή τους. Άξια μνείας είναι ίσως η μεγάλη προσφορά (δυο γεμάτα σαλόνια!) έργων τέχνης που έκανε ο Έκτορας στον Ερυθρό Σταυρό στις 4 Μαΐου 1913, η πώληση των οποίων θα κάλυπτε τις μεγάλες ανάγκες της οργάνωσης “σ’ αυτές τις περίπλοκες ευρωπαϊκές ώρες” εννοώντας μάλλον τους βαλκανικούς πολέμους.

Ο Έκτορας φαίνεται ότι διατηρούσε σχέσεις και με την πολιτική εξουσία στην Ελλάδα. Το φύλλο της 30ης Ιουνίου 1900 της παρισινής εφημερίδας Le Figaro ανφέρεται σε ένα δείπνο που έδωσαν ο Κος και η Κα Έκτορος Οικονόμου προς τιμήν του πριγκηπικού ζεύγους της Ελλάδας. Τον πρίγκηπα (Κωνσταντίνο) συνόδευε ο ακόλουθος του ταγματάρχης Χατζηπέτρος, εγγονός του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου, αδελφού της γιαγιάς του Έκτορα, της Μαρίας Οικονόμου – Χατζηπέτρου. Ήτανε δεύτερα ξαδέλφια. Μεταξύ των προσκεκλημένων στο δείπνο ήταν συγγενείς και γνωστοί των Οικονόμου μέλη της ελληνικής διασποράς προερχόμενοι από τις οικογένειες Ζαρίφη, Βαλιάνου, Βλαστού, Μαρίνου, Ράλλη, Νικολόπουλου. Παρών ήταν και ο αυστριακός διπλωμάτης Κωνσταντίνος Δούμπας, γιος του πάμπλουτου βιεννέζου ευεργέτη Νικόλαου Δούμπα ο οποίος υπηρετούσε τότε στην αυστριακή πρεσβεία του Παρισιού.

Παρόμοιο δημοσίευμα του παρισινού τύπου της 17ης Ιανουαρίου 1914 μας πληροφορεί ότι “ο Κος και η Κα Οικονόμου έδωσαν χθες ένα εξαίσιο γεύμα προς τιμήν του κ. Βενιζέλου. Παρίσταντο ο πρέσβης της Ελλάδος και η κυρία Ρομανού, ο κόμης ντ’Ορμεσόν, πρώην πρέσβης της Γαλλίας στην Αθήνα, η δις ντ’Ορμεσόν, ο κύριος Λαχοβαρύ, πρέσβης της Ρουμανίας, ο κ. Βαλαωρίτης, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, η Κα Νεγρεπόντη, η δις Νεγρεπόντη κλπ.” Η παρουσία του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος παραπέμπει μάλλον σε συζήτηση οικονομικού χαρακτήρα κατά την διάρκεια του γεύματος.

Ο Έκτωρας και η Κατίνα θα αποκτήσουν δυο παιδιά, τον Ιωάννη (1894) και την Σόνια (1895). Ο Ιωάννης (Johnny) θα πεθάνει το 1928 νεότατος, 34 ετών, στη Λωζάννη χωρίς να παντρευτεί. Είναι άγνωστη η αιτία του θανάτου του πάμπλουτου κληρονόμου. Το μόνο που γνωρίζουμε γι’ αυτόν είναι ότι το 1916, σε ηλικία δηλαδή 22 ετών, φαίρεται καταχωρημένος σαν Ρουμάνος φοιτητής στην Πρακτική Σχολή Ανωτάτων Σπουδών (École Pratique des Hautes Études) του Παρισιού, στο τμήμα ιστορικών και φιλολογικών σπουδών, με διεύθυνση κατοικίας αυτή του πατέρα του. Η Σόνια πέθανε και αυτή πολύ νέα, το 1934, σε ηλικία 39 ετών. Παντρεύτηκε τον Ρουμάνο στρατιωτικό Alexandru Riosanu (1892 – 30/8/1941) ο οποίος μετά την αποστρατεία του, το 1938, χρημάτισε υφυπουργός εσωτερικών και ασφάλειας στη κυβέρνηση Αντονέσκου λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επί υπουργίας του εξολοθρεύτηκε η φασιστική οργάνωση των λεγεωνάριων της Σιδηράς Φρουράς, μετά την ένοπλη εξέγερση της και τις πολιτικές δολοφονίες που συντάραξαν τη χώρα τέλη του 1940 με αρχές του 1941. Η Σιδηρά Φρουρά τον κατηγορούσε σαν “άνθρωπο των Εβραίων και των Ελλήνων” (man of Yids and Greeks). Θα είναι αυτός όμως που θα επιβάλει τον Ιούλιο του 1941, λίγες μέρες πριν από τον ύποπτο θάνατο του, το λευκό περιβραχιόνιο με το μαύρο άστρο του Δαυίδ στους Εβραίους της περιοχής Bucovina της Ρουμανίας.

Η Σόνια και ο Αλέξανδρος είχαν τρία παιδιά: την Ιωάννα, η οποία γεννήθηκε το 1927 και σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1967 στο Βουκουρέστι – στην ηλικία της μητέρας της -, την Αικατερίνη που είδε το φως το 1928 και έγινε διδάκτορας γερμανικής φιλολογίας στην ίδια πόλη και τον Αλέξανδρο ο οποίος γεννήθηκε το 1931 και φέρεται ότι εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Τα δυο κορίτσια δεν παντρεύτηκαν και δεν άφησαν απογόνους. Τα ίχνη του Αλεξάνδρου φαίνεται ότι έχουν χαθεί. Μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος κάνει την εμφάνιση του στη Ρουμανία κάποιος μηχανικός και παραγωγός κινηματογράφου με το όνομα Αλέξανδρος Έκτωρ Ριοσάνου ο οποίος φαίνεται ότι ανακτά την περιουσία της οικογένειας Ριοσάνου και γίνεται ευεργέτης της πόλης από όπου κατάγονταν. Το όνομα Αλέξανδρος Έκτωρ παραπέμπει σαφώς στην οικογένεια της Σόνιας και ιδιαίτερα στον πατέρα της. Κατέστη αδύνατο όμως να γίνει κάποια διασταύρωση της πληροφορίας αυτής.

Τι απέγινε όμως η μεγάλη συλλογή έργων τέχνης του Έκτορα Οικονόμου; Φαίνεται ότι πουλήθηκε από τους κληρονόμους του μετά τον θάνατο του. Κομμάτια της συλλογής του κοσμούν σήμερα πολλά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, δείγματα των οποίων παρουσιάζουμε πιο κάτω.

Γοτθική πανοπλία ιππότη: από τον κόμη D’Arlingourt, στη συλλογή του κόμη Έκτορα Οικονόμου, κατόπιν στον μεγιστάνα του αμερικανικού τύπου William Hearst, και τελικά, μέσω του οίκου Christie’s του Λονδίνου, σε ιδιωτική συλλογή στη Γερμανία.

Η Παρθένος και το Παιδί: από τη συλλογή του κόμη Έκτορα Οικονόμου στους Αμερικανούς συλλέκτες George and Florence Blumenthal και από αυτούς στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (MET). Φωτογραφία και κείμενο από το ΜΕΤ.

Tapisserie του 1350 με οικοσήματα του κόμη του Μπωφόρ και της Τουρέννης : ένα σπάνιο κομμάτι της συλλογής Έκτορα Οικονόμου το οποίο βρίσκεται σήμερα στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Η συλλογή των μεσαιωνικών υφαντών βρέθηκε αρχικά στη κατοχή του Στέφανου Βλαστού, εξάδελφου του Έκτορα από τη μεριά της μητέρας του.

Τapestries, ca. 1350–1375, woven for Guillaume Rogier (d. 1396), Count of Beaufort and of Turenne and husband of Eleonore de Comminges. The tapestries have heraldic animals of Beaufort, Turenne, and Comminges. The tapestries were in the collection of Hector Economos and apparently passed to Stephen Vlasto of Buenos Aires and Paris, a relative of Hector Economos, and one of them is now in the Metropolitan Museum of Art.

Για τους τρεις αδελφούς του Έκτορα, τον Αλέξανδρο, τον Αριστείδη και τον Ανδρέα βρέθηκαν ελάχιστα στοιχεία. Ο Αλέξανδρος Οικονόμου (17/10/1862 – 17/1/1948) παντρεύτηκε, σύμφωνα με τον Sturdza, κάποια Ελεονόρα (Λόλα) Γκλέιζερ (Eleonore Glaser) με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Αλέξανδρο – Δημήτριο. Εντελώς αναπάντεχα βρήκαμε το όνομα του σε μια δημοσίευση της θεσσαλονικιώτικης εφημερίδας Journal de Salonique στο φύλο της 7ης Ιουλίου 1907. Η εφημερίδα αναφέρει ότι την προηγούμενη μέρα, 6 Ιουλίου, είχε γίνει η τελετή απονομής των διπλωμάτων στους μαθητές του Ελληνικού Γυμνασίου που αποφοιτούσαν. Διαβάζουμε ότι την τελετή παρακολούθησαν ο διευθυντής δημόσιας εκπαίδευσης Αμπντουλάχ μπέης, ο πολιτικός και ο στρατιωτικός διοικητής της πόλης, ο μητροπολίτης Αλέξανδρος, ο πρόξενος Κορομηλάς κ.α. Πρώτος μίλησε ο κ. Κοντογιάννης, διευθυντής του Γυμνασίου, ο οποίος εξήρε το έργο του καθηγητή Ι. Ιωαννίδη. Ακολούθως μίλησαν “στα τουρκικά ο κ. Λυραχίδης, στα γαλλικά ο κ. Αλέξανδρος Οικονόμου και στα ελληνικά ο κ. Μαρκόπουλος”. Περίπτωση συνωνυμίας του Αλέξανδρου Οικονόμου είναι απίθανη γιατί το όνομα του γράφεται όπως ακριβώς είχαν εγγραφεί στη Γαλλία οι Οικονόμου δηλ. με το επώνυμο Economos και όχι Economo ή Economou. Είναι άγνωστη η ιδιότητα κάτω από την οποία κλήθηκε να παραστεί και να πάρει τον λόγο. Πιθανότερο είναι να εκπροσωπούσε την οικογένεια Οικονόμου, με την ιδιότητα των οικονομικών χορηγών του σχολείου.

Ο Αλέξανδρος όπως και ο αδελφός του Ανδρέας είχαν αποκτήσει τον τίτλο ευγενείας Comte Pontifical Romain (Ρωμαίος Κόμης του Ποντίφηκα) από τον Πάπα Λέωντα XIII την 16η Ιανουαρίου 1897. Ο τίτλος αυτός επιβεβαιώθηκε με ιταλικό βασιλικό διάταγμα της 5ης Ιουλίου 1928. Παραμένει άγνωστος ο λόγος της απονομής αυτού του τόσο σπάνιου τίτλου από τον Πάπα. Κι αυτό γιατί δεν συνηθιζόταν να τιμώνται με αυτόν τον τίτλο Ελληνο-ορθόδοξοι χριστιανοί από Πάπα της Ρώμης. Ενδιαφέρον αποκτά επίσης το γεγονός ότι ο τίτλος αυτός αναγνωρίστηκε τόσο από τον Σουλτάνο όσο και από τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.

Για τον Αριστείδη Οικονόμου (17/12/1864 – 8/7/1925) γνωρίζουμε ακόμη λιγότερα. Εκτός από την παρουσία του στα κοσμικά γεγονότα της οικογένειας στο Παρίσι, όπως γάμοι και δεξιώσεις, δεν υπάρχει καμιά αναφορά στις ασχολίες του. Δυο δημοσιεύσεις μόνο βρέθηκαν με το όνομα του. Η μια στην παρισινή εφημερίδα Radical στο φύλο της 19ης Ιουνίου 1912 και αφορά στο ταξίδι του με το σφαιρικό μπαλόνι Sonia από το Παρίσι στο Aspern, 20 περίπου μίλια βόρεια της Βιέννης. Ένα μήνα αργότερα έκανε την ίδια διαδρομή και ο πρώτος ξάδελφος του βαρώνος Κωνσταντίνος Οικονόμου. ´Όπως θα δούμε στη συνέχεια ο τελευταίος είχε αδυναμία με τον αεραθλητισμό και δεν ήταν η πρώτη φορά που έκανε αυτή τη διαδρομή. Πάντα χρησιμοποιούσε το μεταξένιο μπαλόνι Σόνια που ήταν δικό του. Η δεύτερη δημοσίευση στον γαλλικό τύπο αφορά στο θάνατο του στις 9 Ιουλίου 1925 που “έλαβε χώρα στο σπίτι του στο Παρίσι”. Σημειωτέον ότι ζούσε στην ακριβότερη – ακόμη και σήμερα – λεωφόρο του Παρισιού (τότε Avenue Bois-de-Boulogne, σήμερα Avenue Foch) στο πρώτο κτήριο της λεωφόρου απέναντι από την Αψίδα του Θριάμβου (αριθμός 1bis). Σε δημοσίευμα του 1908 μαθαίνουμε ότι είχε κατοικία και στην Αυστρία που όμως δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί.

Έκπληξη αποτελεί η αναφορά του Πωλ Μοράν στον Αριστείδη: “…les Mémoires d’Aristide viennent d’être interdits à Athènes…” (…τα απομνημονεύματα του Αριστείδη απαγορεύτηκαν στην Αθήνα…) (Venises, Gallimard, 1971). Έγαψε απομνημονεύματα ο Αριστείδης; και αν ναι γιατί απαγορεύτηκαν; Ενδιαφέρον πεδίο αναζητήσεων!

Ο Αριστείδης Οικονόμου

Ο τέταρτος γιος του Δημητρίου, ο Ανδρέας Οικονόμου (29/11/1867 – 26/12/1954), φαίνεται ότι πέρασε την ζωή του χωρίς να αφήσει ίχνη. Μια πρώτη αναφορά στο όνομα του γίνεται στο βιβλίο “Καλλιτεχνικό ταξίδι στο Μπάϋρόϊτ” (Voyage artistique à Bayreuth, Albert Lavignac, 1897) όπου αναφέρεται ότι ο Ανδρέας Οικονόμου, κάτοικος Παρισιού, ταξίδεψε το 1894 στο ετήσιο φεστιβάλ μουσικής Βάγκνερ του Μπάϋροϊτ. Αντίστοιχο ταξίδι έκανε και ο Αριστείδης το 1896. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι τόσο ο Ανδρέας όσο και ο Αριστείδης είχαν τόπο διαμονής το Παρίσι από πολύ νωρίς και ότι ήταν φιλόμασοι και λάτρεις ιδιαίτερα του Βάγκνερ. Μια δεύτερη αναφορά προέρχεται από την παρισινή Figaro της 7ης Μαΐου 1928 σχετικά με τον γάμο της ανηψιάς του, Marie-Georgette Soutzo, “κόρης του πρίγκηπα Σούτσου και της κυρίας Πωλ Μοράν, γένους Χρυσοβελόνη, με τον πρίγκηπα Ερρίκο ντε Μπρόϊγ (Eric de Broglie), υιού του πρίγκηπα Albert de Broglie και της πριγκήπισσας, γένους d’Harcourt. Μάρτυρες για την νύφη ήταν η Αυτού Εξοχότης ο κ. Διαμάντης, πρέσβης της Ρουμανίας, και ο κόμης Ανδρέας Οικονόμου, θείος της. Για τον γαμπρό ο δούκας de Broglie, ξάδελφος του και ο μαρκήσιος d’Harcourt, θείος του”. Στην ίδια στήλη η εφημερίδα αναφέρει τα διάφορα δώρα στους νεονύμφους.  O Ανδρέας και ο έτερος εν ζωή αδελφός του Αλέξανδρος δώρισαν ένα αυτοκίνητο Τάλμποτ! Ο Έκτορας και ο Αριστείδης είχαν ήδη πεθάνει το 1924 ο πρώτος και το 1925 ο δεύτερος.

Κι εδώ όμως ο Πωλ Μοράν έρχεται να δώσει μια αναπάντεχη πληροφορία: “L’oncle André est mort à Vienne pendant la guerre, mais quelle belle mort: il entendait Tristan pour la nonantième fois!” (Ο θείος Ανδρέας πέθανε στη Βιέννη στη διάρκεια του πολέμου, αλλά τι ωραίος θάνατος: άκουγε για ενενηκοστή φορά το Τριστάν! [Σημ. την όπερα του Βάγκνερ Τριστάνος και Ιζόλδη]). Ο Ανδρέας πράγματι πέθανε στη Βιέννη αλλά τον Δεκέμβριο του 1954. Προφανώς η σοβιετική κατοχή που έληξε το καλοκαίρι του 1955 αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο για τον Μοράν τη συνέχιση του πολέμου στην Αυστρία.

– Οι κόρες Κοραλία και Ερμιόνη

H Κοραλία ήταν η δεύτερη κόρη του Δημητρίου Οικονόμου. Γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1864. Παντρεύτηκε 17 χρονών, στις 10 Δεκεμβρίου 1881, τον Παρασκευά Σεκιάρη, τέταρτο παιδί μιας παλιάς χιώτικης οικογένειας. Η οικογένεια Σεκιάρη (Sechiari) φαίνεται ότι καταγόταν από την Μόδενα της Ιταλίας εγκαταστημένη στη Χίο από τις αρχές του 17ου αιώνα. Με τον καιρό κλάδοι της βρίσκονται σε Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη ενώ στον 19ο αιώνα εξαπλώνονται σε Μασσαλία, Παρίσι, Λονδίνο και Ρουμανία ασχολούμενοι με το εμπόριο και τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, την κλασική δηλ. απασχόληση των Ελλήνων της διασποράς. Στη Μασσαλία άλλωστε γεννήθηκε και ο Παρασκευάς, πόλη όπου έζησαν και πέθαναν οι γονείς του Θεόδωρος και Μαρία, γένους Ροδοκανάκη. Για την ακρίβεια, από τους παππούδες του ο Παρασκευάς είχε ρίζες σε τέσσερις μεγάλες χιώτικες οικογένειες: του Σεκιάρη, του Ράλλη, του Ροδοκανάκη και του Μαυρογορδάτου.

Μετά τον γάμο η Κοραλία και ο Παρασκευάς θα πάνε να ζήσουν στη Ρουμανία όπου αγόρασαν κτήματα. Θα αποκτήσουν μια κόρη, την Μαρία, που γεννήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1883. Θα εγκαταλείψουν όμως την Ρουμανία πουλώντας τις εκεί ιδιοκτησίες με την εμφάνιση των πρώτων νεφών στη συζυγική τους σχέση. Το διαζύγιο θα επέλθει το 1905 και ο Παρασκευάς θα παντρευτεί σε δεύτερο γάμο στο Παρίσι στις 9 Ιουλίου 1906 την Μαρία Ματίλδη Λουμπρόζο (Marie Mathilde Lumbroso) με την οποία θα αποκτήσει μια δεύτερη κόρη, την Ιουλιέτα. Η Κοραλία θα επιστρέψει με την κόρη της στη Τεργέστη και θα παντρευτεί τον κόμη Τζιοβάννι Μπαττίστα Σορδίνα ( Giovanni Battista Sordina) με τον οποίο δεν θα κάνει παιδιά. O Τζιοβάννι Μπαττίστα ήταν αδελφός του Φραντσέσκο, του προστάτη με τον Αμβρόσιο Ράλλη του Τζέϊμς Τζόϋς, όταν ο τελευταίος ζούσε στην Τεργέστη. Λέγεται ότι ο Φραντσέσκο και ο Ράλλης ήταν αυτοί που λάβανε τα πρώτα δυο αντίτυπα του Οδυσσέα του Τζόϋς. Η μόνη πληροφορία που βρήκαμε για τον Τζιοβάννι Μπαττίστα Σορδίνα αφορά την δεκαετία του 1920 κατά την οποία ήταν αντιπρόεδρος του Ιππικού Ομίλου Τεργέστης με πρόεδρο τον Λεωνίδα Οικονόμου, πρώτο ξάδελφο της Κοραλίας.

Πορτραίτο του Giovanni Battista Sordina από τον ζωγράφο της οικογένειας Οικονόμου Arturo Rietti (1903).

Η κόρη τους Μαρία, “μια έξυπνη, λεπτεπίλεπτη, καλλιεργημένη, απολυταρχική και πολύγλωσση δεσποινίς” θα παντρευτεί τον Φρεντερίκ φον Χελμράϊχεν (Frederick von Helmreichen zu Brunfeld). Απόκτησαν το 1911 μια κόρη στην οποία θα δώσουν τα ονόματα τους βαπτίζοντας την Μαρία – Φρειδερίκη (Marie-Frédérique ‘Mädi’). Ο Φρεντερίκ, καταγόμενος από το Σάλτσμπουργκ, ήταν πλοίαρχος της αυστριακής φρεγάτας Sibenico και έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την λήξη του πολέμου όμως η Αυστρία έχασε τα λιμάνια στης στη Μεσόγειο και όπως ήταν φυσικό δεν χρειαζόταν πια πολεμικό ναυτικό. Έτσι ο Φρεντερίκ έμεινε χωρίς δουλειά. Η Μαρία θα πεθάνει 94 χρονών, το 1978, ο Φρεντερίκ το 1945 και η κόρη τους Μαρία – Φρειδερίκη, ανύπαντρη και χωρίς απογόνους, το 1999. Είναι αυτή που διηγείται μερικές ιστορίες από τα ταξίδια του Πωλ Μοράν στη Τεργέστη μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του Ζαν – Φρανσουά Φοζέλ “Morand – Express“.

Σφραγίδα και υπογραφή του Φρεντερίκ (Helmreichen) όταν ήταν πλοίαρχος της φρεγάτας Sibenico.

Το οικογενειακό δέντρο του Έκτορα και της Κοραλίας Οικονόμου

– Η βίλα Ερμιόνη

Για την τρίτη και τελευταία κόρη του Δημητρίου, την Ερμιόνη, δεν υπάρχει δυστυχώς κανένα στοιχείο. Υπάρχει όμως μέχρι σήμερα η περίφημη βίλα Ερμιόνη στη Τεργέστη. Ο Πωλ Μοράν στο βιβλίο του Venises την αποκαλεί βίλα Περσεφόνη (Villa Perséphone) αποκρύπτοντας το πραγματικό όνομα για προφανείς λόγους. Το όνομα Περσεφόνη που επιλέγει δεν πρέπει να είναι άσχετο με τις προετοιμασίες για την κάθοδο του ίδιου και της γυναίκας του στον Κάτω Κόσμο. Ήταν θέμα λίγων ετών όπως θα δούμε. Η επίσκεψη που αναφέρεται στο βιβλίο του έγινε το 1971. Τότε έμεναν εκεί οι “εξαδέλφες μου” όπως χαρακτηριστικά τονίζει οι οποίες μάλιστα του πρόσφεραν να αναπαυθεί με την γυναίκα του στον οικογενειακό τάφο του παππού τους Δημητρίου Οικονόμου. Από τον  Ζαν – Φρανσουά Φοζέλ μαθαίνουμε ότι εκεί ζούσε το 1980 η Μαρία – Φρειδερίκη. Όταν λοιπόν ο Μοράν αναφέρεται στις ηλικιωμένες ξαδέλφες του σίγουρα πρόκειτα για την χήρα Μαρία, 78 τότε ετών, και την ανύπαντρη κόρη της Μαρία – Φρειδερίκη 60 ετών.

Γιατί όμως η βίλα με το τεράστιο ιδιωτικό πάρκο που την περικλείει ονομάστηκε βίλα Ερμιόνη;

Η βίλα Ερμιόνη βρίσκεται στη via Romagna 16, στις πλαγιές του λόφου Σκόρκολα, μόλις πέντε λεπτά με τα πόδια από τον σταθμό της Τεργέστης και το Palazzo Economo. Από τα αρχεία της οικοδομικής εταιρείας Cividin, τελευταίας ιδιοκτήτριας της βίλας, μαθαίνουμε ότι η βίλα κτίστηκε το 1807 και ανήκε στον Κάρλο ντ’Οττάβιο Φοντάνα, γόνο παλιάς οικογένειας φαρμακοποιών. Τον Ιούνιο του 1886 με τον θάνατο του γιου του, η βίλα αγοράζεται από την μικρότερη κόρη του Δημητρίου Οικονόμου, την Ερμιόνη ή στο όνομα της Ερμιόνης αφού είναι μόνο 13 ετών.  Η Ερμιόνη προβαίνει το 1893 σε ριζική ανακαίνιση της βίλας με σημαντικές αλλαγές (αρχιτέκτονας Ruggero Berlam). Με την ανακαίνιση αυτή η βίλα θα γίνει πλέον γνωστή σαν βίλα Ερμιόνη. Τον Δεκέμβριο όμως της ίδιας χρονιάς η Ερμιόνη πεθαίνει από άγνωστη αιτία. Μια νέα ανακαίνιση θα γίνει από τον αρχιτέκτονα Giorgio Widmer το 1907. Επειδή η ανακαίνιση αυτή συμπίπτει χρονικά με τον γάμο της Μαρίας Σεκιάρη με τον Φρεντερίκ φον Χελμράϊχεν, υποθέτουμε ότι έγινε με την προοπτική εγκατάστασης των νεόνυμφων εκεί. Το όνομα της μικρής Ερμιόνης έμεινε πάντως να στολίζει μέχρι σήμερα την εξωτερική αυλόπορτα της βίλας.

Με τον θάνατο της Μαρίας Φρειδερίκης, η βίλα αγοράστηκε από την εταιρεία ακινήτων Cividin η οποία αυτό το καλοκαίρι, που συνέπεσε με επίσκεψη μου στη πόλη (2018), έβαλε πωλητήριο. Αγοράστηκε τον περασμένο Οκτώβριο από άγνωστο αγοραστή στη τιμή του 1,7 εκατομυρίων ευρώ. Τα έπιπλα και οι πανάκριβοι πίνακες που στόλιζαν τους διάφορους χώρους είχαν βγει σε δημοπρασία νωρίτερα. Είναι άγνωστο τι απόγιναν τα οικογενειακά κειμήλια και ιδιαίτερα ο πίνακας της Πολυξένης Βερτουμή, συζύγου του Δημητρίου Οικονόμου, στον οποίο αναφέρεται ιδιαίτερα ο Πωλ Μοράν στο βιβλίο του. Ας ελπίσουμε ότι τα έλαβε η τελευταία απόγονος που φέρει ακόμη το όνομα Οικονόμου, η Elena Economo που μένει πάντα στη Τεργέστη.

Η ωραία βίλα Ερμιόνη όπως είναι σήμερα και μια από τις εισόδους στο πάρκο που την περιβάλλει 

Συμπερασματικά, σήμερα οι μόνοι γνωστοί απόγονοι του Δημητρίου Οικονόμου προέρχονται από την Καλλιρόη Οικονόμου – Χρυσοβελόνη.

Επόμενο….